De schaarse natuur aan de Belgische kust staat garant voor leuke ontdekkingen en regelrechte zeldzaamheden. Dat net hier nog een nieuwe pissebed voor België kon gevonden worden, was dan ook niet helemaal een verrassing. De Paarse oproller komt redelijk algemeen voor langs dijken in Zeeland. In België waren de afgelopen 20 jaar verschillende pogingen om de soort te vinden tevergeefs gebleken. Tot de leden van de pissebeddenwerkgroep ‘Spinicornis’ de soort dit jaar vonden in het Zwin.

De Paarse oproller is een buitenbeentje onder de oprolpissebedden. Zijn licht paarsbruine kleur en donzige beharing onderscheiden hem van de andere oprolpissebedden. Bovendien heeft de soort maar één oog aan elke kant terwijl dat voor de andere soorten al gauw enkele tientallen zijn. De soort is voor het eerst ontdekt in Nederland in 1994 en blijkt redelijk algemeen voor te komen langs dijken in de provincie Zeeland, tot zelfs vlak bij de Belgische grens nabij het Zwin. Het was dan ook te verwachten dat de soort in het Zwin zou voorkomen.

Het beestje vinden bleek echter niet zo eenvoudig. Sinds twintig jaar werd er af en toe een poging ondernomen om de soort te vinden. Ook de afgelopen twee jaren werden door verschillende leden van de pissebeddenwerkgroep 'Spinicornis' pogingen ondernomen. Zonder succes. Tijdens de jaarlijkse gezamenlijke excursie tussen Belgische en Nederlands pissebeddenexperts op 22 oktober 2016 werd nog eens een poging ondernomen in het Zwin. De ervaring die de Nederlanders met deze soort hebben, bleek van goudwaarde. Na amper twintig minuutjes werd de eerste Paarse oproller bovengehaald.

Zijn licht paarsbruine kleur en donzige beharing onderscheiden hem van de andere oprolpissebedden. (foto: Gert Arijs)

De soort bleek redelijk algemeen te zijn aan de voet van betonpaaltjes langs de landzijde van de Zwindijk tussen Kweek en Glanshaver. Waarom de soort zo laat ontdekt werd, is moeilijk te zeggen. Mogelijk is er al enkele jaren over gekeken, maar even plausibel is dat de soort relatief recent België koloniseerde. De Paarse oproller heeft mogelijk een uitheemse oorsprong. In Groot-Brittanië werd de soort slechts in 1975 ontdekt, hoewel dit een land is dat zeer goed op pissebedden onderzocht is. Naast de typische vindplaatsen langs de kust wordt ze ook gevonden op door de mens beïnvloede plekken meer in het binnenland. Vermoedelijk is de soort oorspronkelijk afkomstig van bergachtige gebieden in Portugal. Van daaruit heeft ze zich verspreid, al dan niet via menselijk toedoen. De echte afkomst van de Paarse oproller blijft echter heel onzeker.

Vindplaats van de eerste Belgische Paarse oproller. (foto: Gert Arijs)

Deze nieuwe ontdekking toont wel aan dat het de moeite blijft om goed onderzochte kustgebieden zoals het Zwin te blijven opvolgen omdat van daaruit vaak soorten letterlijk een eerste voet aan wal zetten in België. Met de Paarse oproller hebben we nu 36 Belgische landpissebeddensoorten, waarvan een vierde de laatste twintig jaar ontdekt werden. Het ziet er dus naar uit dat we komende jaren nog veel spannende ontdekkingen mogen verwachten.

Determinatietips kan je vinden via spinicornis.be, waar ook een eenvoudige zoekkaart te downloaden is. Het pissebeddenproject zelf kan je volgen via spinicornis.waarnemingen.be.

Tekst: Pallieter De Smedt, voorzitter Spinicornis
Foto’s: Gert Arijs