Predatoren en parasieten

In het laboratorium blijken veel dieren aangeboden pissebedden te eten. Er is echter weinig bewijs dat in de vrije natuur predatie een belangrijke mortaliteitsfactor is voor pissebedden. Met behulp van met radioactieve isotopen gelabelde pissebedden is aangetoond dat spitsmuizen, egels, steenuilen, padden, kikkers en hazelwormen wel een pissebedje lusten. Bij de ongewervelden worden pissebedden niet versmaad door loopkevers, kortschildkevers, wolfspinnen, hooiwagens en duizendpoten. De twee in Nederland voorkomende pissebedspinnen, Dysdera crocota en D. erythrina, zijn gespecialiseerd in het vangen van pissebedden. Met hun lange vooruitstekende en als pincetten uiteenwijkende, horizontaal geplaatste kaken kunnen ze in zeven seconden een pissebed doden door het inspuiten van gifstoffen. De pissebed kan zich tegen predatie verweren plaatje door het uitscheiden van een smerig smakend stofje en klevende stoffen. Toch blijkt dit middel niet echt afdoende en lijkt het succes van deze stoffen omgekeerd evenredig met de honger van de rover.

Bij pissebedden komen opvallend weinig parasieten voor. Op vochtige plekken, indien er veel pissebedden bij elkaar zitten, kan een virusinfectie de kop op steken. Besmetting met dit virus, het 'iridovirus', is eenvoudig vast te stellen: het kleurt de dieren lichtblauw tot violet (Wijnhoven & Berg 1999). Blauwgekleurde dieren sterven na enige weken. Pathogene schimmels en bacteriën worden nauwelijks gemeld van pissebedden. Nematoden of aaltjes kunnen van enig belang zijn. De larven van pissebedvliegen (Diptera, Rhinophoridae) parasiteren op pissebedden (Wijnhoven & Zeegers 1999, Wijnhoven 2001b). Na copulatie worden vrouwelijke vliegen afkerig van licht en kruipen in spleten op zoek naar pissebedden. Ze leggen eieren op oppervlakken die de geur van pissebedden dragen. Als het ei is uitgekomen klampt de larve zich vast aan een voorbijkomende pissebed. Via een membraan aan de onderzijde van het lichaam komt de parasiet in de gastheer. Eerst wordt de haemolymfe gegeten door de larve, dan de voortplantingsorganen en pas als laatste de vitale organen. De larve verpopt zich in de dode pissebed en kruipt als volwassen vlieg naar buiten. Met name Porcellio scaber wordt soms zwaar geparasiteerd, andere soorten niet of nauwelijks. Desondanks zijn pissebedvliegen waarschijnlijk niet gastheerspecifiek.

Bron: Berg, M.P., M. Soesbergen, D. Tempelman & H. Wijnhoven, 2008
Verspreidingsatlas Nederlandse landpissebedden, duizendpoten en miljoenpoten (Isopoda, Chilopoda, Diplopoda)
EIS Nederland, Leiden